POLSKI  ENGLISH

BIOETYKA / ETYKA MEDYCZNA - Kazusy
Klęska głodu w Bengalu - opis

W roku 1943 w Bengalu – położonej nad Zatoką Bengalską krainie, której zachodnia część należy dziś do Indii (Bengal Zachodni), zaś wschodnią część stanowi dzisiejszy Bangladesz – miała miejsce klęska głodu, która według oficjalnych szacunków pochłonęła 1,5 mln ofiar, zaś według danych niezależnych śmierć mogło ponieść nawet od 3 do 4 mln ludzi. Głównymi grupami ludności, które w wyniku tej klęski szczególnie mocno ucierpiały byli robotnicy wiejscy, rybacy oraz ludzie trudniący się drobnymi usługami, np. fryzjerzy.

Rybacy bengalscy stali się ofiarami klęski głodu, gdyż wzrosły ceny produktów zbożowych w stosunku do cen ryb. Rybaków po prostu przestało być stać na zakup żywności. Oczywiście ryby też stanowią pożywienie, lecz jest to żywność wysokojakościowa. Biedni rybacy muszą je sprzedać po to, by zakupić większą ilość mniej wyszukanego, a bardziej podstawowego pożywienia, którym jest zazwyczaj ryż. Tylko w ten sposób są w stanie zapewnić sobie dostateczną ilość kalorii do przeżycia. Gdy gwałtownie obniżyła się cena ryb w stosunku do ceny żywności równowaga ekonomiczna rybaków została zakłócona.

Inną grupą zawodową, która ucierpiała w wyniku klęski głodu byli ludzie trudniący się drobnymi usługami. Stanęli oni wobec podwójnego problemu: po pierwsze w okresie kryzysu ludzie stosunkowo łatwo rezygnują z usług (np. fryzjerskich), w efekcie czego szybko spada na nie popyt, po drugie, równie szybko obniża się cena usług przez nich świadczonych. W 1943 r. w Bengalu ceny usług fryzjerskich obniżyły się w stosunku do cen żywności o 70-80%. W wyniku tego fryzjerzy (podobnie zresztą jak wiele innych grup zawodowych związanych z usługami), znaleźli się w bardzo trudnej sytuacji.

Dramat bengalskich rybaków, fryzjerów, robotników wiejskich itp. rozegrał się w sytuacji wzrostu produkcji żywności, który wystąpił w tym regionie. W owym czasie na obszarze Bengalu produkcja żywności (głównie ryżu) przypadająca na mieszkańca wzrosła bowiem o około 9% w stosunku do lat ubiegłych. Skąd więc wzięła się taka duża liczba ofiar i dlaczego nie zdołano zapobiec klęsce głodu, skoro w regionie zwiększyła się produkcja żywności?

Kazus opisał Tomasz Kwarciński

[Opracowano na podstawie: A. Sen, Poverty and Famines: An Essay on Entitlement and Deprivation, Clarendon Press, Oxford 1981 (1982); A. Sen, Rozwój i wolność, tłum. J. Łoziński, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2002]

Opublikowano 30 XII 2010