POLSKI  ENGLISH

BIOETYKA / ETYKA MEDYCZNA - Kazusy
Polityczne zobowiązanie a obowiązkowe szczepienia - komentarz

Jak zostało to zaznaczone, sprawa Jacobsona miała istotne znaczenie dla rozwoju systemu powszechnej opieki zdrowotnej. Przywołuje się ją także przy okazji omawiania problemu politycznego zobowiązania. Można bowiem postawić pytanie o granice konieczności podporządkowania się nakazom władzy, o granice ingerencji w sferę prywatną, a trudno o lepszy przykład niż kontrolowanie przez władzę tego, co ma się dziać z ciałem obywatela. Istotna jest więc zarówno argumentacja Jacobsona jak i Sądu Najwyższego.

14. poprawka rzeczywiście jasno stwierdza, że zakazane jest ograniczanie prawa i wolności obywateli Stanów Zjednoczonych. Nie jest to jednak zakaz całkowity. Sąd podkreślił znaczenie przysługujących obywatelom praw, ale jednocześnie zaznaczył, że podlegają one ograniczeniu, jeśli przyczynia się to do ogólnego dobra. Odwołał się przy tym do teorii umowy społecznej. Sędziowie z całą mocą wyrazili opinię, że pogląd przeciwny prowadziłby do przyjęcia, że każdy tworzy prawo dla siebie, a to prowadzi do anarchii.

Sędziowie zauważyli także, że ich wyrok nie oznacza, że można poddawać szczepieniu każdego obywatela. Należy przy tym brać pod uwagę stan jego zdrowia i możliwe skutki uboczne. Jacobson nie podał jednak żadnych dowodów na to, że jego kondycja uniemożliwia podanie szczepionki.

Jak zauważa G. Klosko, znawca problematyki politycznego zobowiązania, argumentacja sądu może wydać się konsekwencjalistyczna, ponieważ brane jest pod uwagę dobro wspólne [1]. Argumenty konsekwencjalistyczne podkreślają znaczenie efektu kuli śnieżnej, a więc bierze się w nich pod uwagę skutki, do jakich mogłoby dojść, gdyby większa część ludzi przyjęła dany sposób postępowania. Czasami z konsekwencjalistycznego punktu widzenia może się jednak okazać, że to złamanie prawa będzie bardziej pożądane. Zdaniem Kloski, sąd w sprawie Jacobsona odwołuje się do pojęcia politycznego zobowiązania opartego na bezstronności. Państwo oraz obywateli łączą obopólne zobowiązania. Państwo zapewnia bezpieczeństwo, a to zobowiązuje jednostki do posłuszeństwa. Jednak moralną podstawą tego zobowiązania nie jest, zdaniem Kloski, wzajemność, ale właśnie bezstronność. Każdy obywatel ma wnieść swój wkład w zapewnienie – na przykład – bezpieczeństwa. Jak podkreśla autor, w sprawie Jacobsona widać, że nie mógł on odmówić swojego wkładu w tworzenie dobra, jakim jest powszechna służba zdrowia, o ile nie przedstawi moralnie istotnej różnicy między sobą a innymi obywatelami. Tylko wskazanie na tę różnicę pozwoliłoby mu na uzasadniony sprzeciw wobec obowiązkowego szczepienia.

Opracował Tomasz Kuniński

[1] Por. G. Klosko, Political Obligations, Oxford University Press, 2005, s. 152.

Źródła:
• Toward a Twenty-First-Century ‘Jacobson v. Massachusetts’ [w:] Harvard Law Review, Vol. 121, No. 7, 2008.
• W. Parmet, ‘Jacobson v. Massachusetts’ and the Maturation of Public Health Law, wystąpienie na konferencji Public Health and the Law in the 21st Century. 4th Annual Partnership Conference, zorganizowanej w 2005 r. przez Centers for Disease Control and Prevention.
• http://biotech.law.lsu.edu/cases/vaccines/Jacobson_v_Massachusetts_brief.htm