POLSKI  ENGLISH

ETYKA W PSYCHOLOGII - Kazusy
Kontakt o charakterze seksualnym z pacjentem - komentarz

Pomimo, że sąd odrzucił oskarżenia wysuwane przez pacjentkę doktora Ruggiano, trudno nie zauważyć, że zachowanie terapeuty cechował brak profesjonalizmu i złamanie zasad etyki zawodowej. Każdy kodeks etyczno-zawodowy, do którego przestrzegania zobowiązani są terapeuci, jednoznacznie zabrania wszelkich pozaterapeutycznych kontaktów psychoterapeuty z klientami. Przykładowo:

• Kodeks etyczny Psychoterapeuty Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego stanowi: „[n]ieetyczne jest nawiązywanie jakiejkolwiek formy bliskości seksualnej z osobami pozostającymi w terapii (...)” (zasada 4.2),

• Kodeks Zasad Etycznych Psychoterapeuty Polskiego Towarzystwa Psychologicznego twierdzi, że „[n]ieetyczne jest utrzymywanie relacji seksualnych z klientami (...)” (zasada 5.a.),

• natomiast kodeks zasad etycznych psychologa Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego jednoznacznie wskazuje, iż psychoterapeucie nie wolno nawiązywać relacji o charakterze seksualnym z klientem, który znajduje się aktualnie w terapii lub jeśli nie minęły dwa lata od czasu zakończenia psychoterapii przez klienta (10.06. oraz 10.08. a i b).

Psychoterapeuta, który angażuje się w jakiekolwiek związku seksualne z klientem, łamie zasadę kierowania się dobrem klienta podczas procesu psychoterapii. Tryjarska (2010) zwraca uwagę, że zakaz nawiązywania pozaterapeutycznych relacji z klientami ma na celu uniknięcie korzystania z uprzywilejowanej pozycji terapeuty w procesie psychoterapii – terapeuta nie może wykorzystywać zależności klientów od niego. Złamanie tego zakazu narusza zaufanie klienta do psychoterapeuty oraz zmniejsza zdolność terapeuty do profesjonalnego osądu, a tym samym uniemożliwia mu dalsze wykonywanie swoich obowiązków.

Szereg autorów (por. np.: Coleman, Schaefer, 1986; Pope, 1998; Toeplitz-Winiewska, 2009) wskazuje na negatywne skutki jakie mogą wyniknąć ze złamania zakazu wchodzenia przez terapeutów w intymne relacje z klientami. Po pierwsze, następuje zaburzenie wzajemnych oczekiwań: klient nadal potrzebuje pomocy profesjonalisty, który przestaje koncentrować się na jego potrzebach i problemach, a zaczyna zaspokajać własne potrzeby. Jednakże poza zaburzeniem samego procesu psychoterapii, klient może doświadczyć innych, równie poważnych konsekwencji nieetycznego zachowania terapeuty. Pope (1998) opisuje Therapist-Patient Sex Syndrome (TPSS). Zaburzenie to cechują objawy takie jak: poczucie winy, uczucie izolacji, osłabienie zdolności do zaufania drugiej osobie, labilność emocjonalna, czy zwiększone ryzyko samobójstwa. Są to zachowania i emocje, których doświadczyć może klient będący ofiarą nieetycznego zachowania psychoterapeuty o podłożu seksualnym.

Literatura cytowana:

Palazzolo przeciwko Ruggiano, U.S. S. Ct. For the District of Rhode Island (February 24, 1998).

• Polskie Towarzystwo Psychiatryczne (2001) Kodeks Etyczny Psychoterapeuty.

• Polskie Towarzystwo Psychologiczne (2007). Kodeks Zasad Etycznych Psychoterapeuty.

• American Psychological Association (2010). Ethical principles of psychologists and code of conduct.

• Tryjarska, B. (2010). Problemy etyczne w psychoterapii. W L. Grzesiuk, H. Suszek (red.), Psychoterapia. Integracja (str. 381-396). Warszawa: Eneteia Wydawnictwo Psychologii i Kultury.

• Coleman, E., Schaefer, S. (1986). Boundaries of sex and intimacy between client and couselor. Journal of Couseling and Development, 64, 341-344.

• Pope, K. S. (1988). How clients are harmed by sexual contact with mental health professionals: The syndrome and its prevalence. Journal of Couseling and Development, 67, 222-226.

• Toeplitz-Winiewska, M. (2009). Udzielanie pomocy psychologicznej. W J. Brzeziński, B. Chyrowicz, W. Poznaniak i M. Toeplitz-Winiewska, Etyka zawodu psychologa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Literatura rozszerzająca:

• Jarusinsky, R.L. (1999). Gender Difference In Perceiving Violence And Its Implication For The Vawa’s Civil Rights Remedy. Fordham Urban Law Journal, 27(3), 965-1000.

• Jones, C. (2005). Czy dopuszczalna jest sytuacja, gdy doradca utrzymuje z byłym klientem stosunki o charakterze przyjacielskim lub seksualnym? W C. Jones, C. Shilito-Clarke, G. Syme, D. Hill, R. Casamore, L. Murdin, Co wolno, a czego nie wolno terapeucie. Zagadnienia etyczne w pytaniach i odpowiedziach. Gdańsk: GWP.