ETYKA W PSYCHOLOGII

ETYKA W PSYCHOLOGII - Kazusy

Historia Candace Newmaker wskazuje na ogromną rolę odpowiedzialnego zachowania psychoterapeuty. Punkt 2 Kodeksu Etyczno-Zawodowego Psychologa PTP (1991) stanowi, iż „[p]sycholog jest świadomy szczególnej odpowiedzialności wynikającej ze specyfiki wykonywanego zawodu. Powinien znać granice swoich kompetencji (...)” i dalej: „[d]okłada wszelkich starań, aby zapewnić jak najwyższy poziom wykonywanej pracy.” Kierowanie się odpowiedzialnością i dobrem klienta wymagało od terapeutki Candace, aby miała na uwadze, że metoda którą stosuje w odniesieniu do problemu dziewczynki, jest nowa, niezweryfikowana empirycznie, w związku z czym należy ją praktykować z namysłem i wrażliwością etyczną. Witkowski (2013) zwraca uwagę na fakt, że terapia więzi nie ma żadnego naukowego uzasadnienia – opiera się jedynie na rekomendacjach stosujących ją terapeutów oraz niektórych klientów-rodziców. Badania mające na celu weryfikację skuteczności terapii więzi zostały przeprowadzone w ośrodkach, które ją stosują i rekomendują, jednak żadne z tych badań nie spełnia wytycznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego odnośnie badań nad skutecznością psychoterapii. Zdaniem APA terapia została adekwatnie przebadana pod kątem swojej efektywności, jeśli zostały przeprowadzone co najmniej dwa eksperymenty autorstwa niezależnych badaczy czy grup badawczych. W planie eksperymentalnym nie może zabraknąć grupy kontrolnej, a badacze nie powinni być zaangażowani w praktykowanie danej formy terapii.

Co więcej, kierowanie się wartością, jaką jest dobro klienta, implikuje m.in. zapewnienie mu odpowiednich warunków funkcjonowania podczas sesji terapeutycznej – Watkins powinna zadbać o bezpieczeństwo dziewczynki w czasie przeprowadzania rebirthingu. Witkowski (2013) identyfikuje dwa mechanizmy, które jego zdaniem leżą u podłoża terapii więzi i są odpowiedzialne za tak drastyczne efekty jak ostatnia sesja terapeutyczna Candace. Pierwszy mechanizm to posłuszeństwo wobec autorytetu. Badacz podkreśla, że rodzice ulegają autorytetowi psychoterapeuty, który nierzadko sprawia wrażenie osoby świetnie wykształconej, posiadającej wiele certyfikatów potwierdzających jego kompetencje. Ponieważ zgłosili się z problemami, których sami nie są w stanie rozwiązać, zdają się na wiedzę psychoterapeuty i nie podejrzewają, że ich dziecku może grozić niebezpieczeństwo. Witkowski zwraca uwagę, że terapia więzi, szczególnie jej odmiana jaką jest holding, bywa reklamowa w Internecie nawet przez ośrodki cieszące się poważaniem i renomą. Drugim mechanizmem jest tzw. odczulanie, które Witkowski porównuje do trenowania żołnierzy i agentów specjalnych. Trening taki ma na celu przyzwyczajenie osób wykonujących wymienione zawody do oglądania drastycznych scen, np. widoku zwłok ludzkich. Analogicznie dziecko przymuszone do przytulania się, przyzwyczai się do tej aktywności.

Historia Candace Newmaker doprowadziła nie tylko do skazania na karę wielu lat pozbawienia wolności winnych jej śmierci, lecz także do zakazania stosowania terapii więzi w dwóch stanach Ameryki Północnej. Jean Mercer, Larry Sarner i Linda Rosa (2003), psycholożki pracujące jako biegłe sądowe i biorące udział w procesie Watkins, napisały książkę zatytułowaną Attachment therapy on trial: The torture and death of Candace Newmaker oraz założyły stowarzyszenie Advocates for Children in Therapy, które po dziś dzień aktywnie działa przeciwko stosowaniu terapii więzi.

Literatura cytowana:

• Polskie Towarzystwo Psychologiczne (1991). Kodeks Etyczno-Zawodowy Psychologa.

• Mercer, J., Sarner, L., Rosa, L. (2003). Attachment Therapy on Trial: The Torture and Death of Candace Newmaker (Child Psychology and Mental Health). Praeger.

• Witkowski, T. (2013). Zakazana psychologia. Tom II. Wydawnictwo CiS. [Rozdział pt. „Uwaga! Przytulanie może być groźne dla zdrowia i życia! Terapia więzi”]

Literatura rozszerzająca:

• Numer specjalny czasopisma Attachment & Human Development Vol. 5 (3) September 2003 (ss. 219-312).

• Mercer, J. (2014). Alternative Psychotherapies: Evaluating Unconventional Mental Health Treatments. Rowman & Littlefield Publishers.

• Mercer, J., Sarner, L., Rosa, L. Advocates for Children in Therapy.

• Lilienfeld, S.O. (2007). Psychological Treatments That Cause Harm. Perspectives on Psychological Science, Vol. 2 (1), s. 53-70.