POLSKI  ENGLISH

ETYKA W PSYCHOLOGII - Kazusy
Przeciwdziałanie przemocy wobec dzieci - komentarz

Tajemnica zawodowa psychoterapeuty ma charakter nieabsolutny. Od czasu sprawy Tarasoff v. Regents of the University of California specjaliści od zdrowia psychicznego są zobowiązani do złamania zasady dotrzymywania tajemnicy zawodowej w sytuacji, gdy ich klient zagraża zdrowiu lub życiu osób trzecich. Również w momencie, gdy terapeuta zasięgnie informacji od klienta, iż dopuszcza się on przemocy domowej lub sam jest ofiarą, musi rozważyć poinformowanie odpowiednich służb. Zawsze warto, aby w sytuacjach opisanych powyżej terapeuta zasięgnął porady u kolegów po fachu lub – jeśli posiada taką możliwość – radcy prawnego. W polskim prawodawstwie do zgłaszania przemocy wobec dzieci zobowiązuje psychoterapeutę Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Dla psychoterapeuty sytuacja, w której klient informuje go o skłonnościach pedofilnych, jednocześnie zapewniając, że nigdy nie skrzywdził żadnego dziecka i nie zamierza tego zrobić, jest szczególnie trudna pod kątem etycznym. Dobro potencjalnej ofiary wchodzi w konflikt z prawem klienta do poufności – psychoterapeuta musi wyważyć, której wartości nadać priorytet. Dodatkowe trudności rodzi fakt, że poinformowanie odpowiednich służb będzie równoznaczne ze złamaniem tajemnicy zawodowej, natomiast zachowanie powziętych informacji dla siebie, może oznaczać krzywdę dzieci, które znajdują się pod opieką klienta.

Inne kwestie etyczne musi wziąć pod uwagę psychoterapeuta, gdy klient wyjawia mu, że w przeszłości był molestowany seksualnie przez osobę, która nadal może krzywdzić dzieci. Jones (2005) zauważa, że w tej sytuacji terapeuta nie ma prawnego obowiązku zgłaszania zagrożenia (chyba, że pracuje w instytucji, której regulamin nakazuje zgłaszanie przemocy). Psychoterapeuta powinien kierować się dobrem klienta, udzielić mu dokładnych informacji na temat procedury i konsekwencji zgłoszenia faktu molestowania, jednak musi zachować bezstronność, gdy klient facha się, czy rzeczywiście zgłosić sprawę organom ścigania. Praca z klientem, który doświadczył wykorzystywania seksualnego w dzieciństwie wymaga od terapeuty nie tylko odpowiednich kompetencji, ale także wrażliwości – dla niektórych klientów zgłoszenie sprawcy przemocy oraz udział w rozprawie sądowej może być zbyt bolesne. Z drugiej strony Jones (2005) zwraca uwagę na fakt, że ujawnienie przemocy seksualnej może być pomocnym krokiem w zdrowieniu klienta.

Literatura cytowana:

• Jones, C. (2005). Do czego zobowiązany jest doradca, gdy klient, będący osobą dorosłą, wyjawia, że był w dzieciństwie molestowany seksualnie, a sprawca może nadal wykorzystywać dzieci? W C. Jones, C. Shillito-Clarke, G. Syme, D. Hill, R. Casemore, L. Murdin, (red.), Co wolno, a czego nie wolno terapeucie. Zagadnienia etyczne w pytaniach i odpowiedziach, tłum. E. Zaremba-Popławska. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

• Joseph, D.I., Onek, J., Goldstein, M.M. (2009). Confidentiality. W S. Bloch i S.A. Green (red.), Psychiatric ethics (4th edition). Oxford: Oxford University Press.

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Literatura rozszerzająca:

• Fiutak, A., Dąbrowski, J. (2012). Udzielanie pomocy terapeutycznej. Aspekty prawne. Warszawa: Wydawnictwo Difin.

• Kelly, R.J. (1987). Limited confidentiality and the pedophile. Hospital and Community Psychiatry, 38, 1046-1048.

• Tryjarska, B. (2004). Podstawowe zasady etyczne w psychoterapii [w:] Praktyka psychologiczna w świetle standardów etycznych, J. Brzeziński, M. Toeplitz-Winiewska (red.), Academica Wydawnictwo SWPS, Warszawa, s. 117 - 131.