POLSKI  ENGLISH

ETYKA W PSYCHOLOGII - Kazusy
Doe kontra Samaritan Counseling Center - komentarz

Kodeksy etyczno-zawodowe psychoterapeutów wyraźnie zabraniają kontaktów o charakterze seksualnym pomiędzy terapeutą a klientem (np.: Kodeks Etyczny Psychoterapeuty Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego – zasada 4.2 czy Kodeks Zasad Etycznych Psychoterapeuty Polskiego Towarzystwa Psychologicznego – zasada 5.a.). Psychoterapeuta dba o relację terapeutyczną z klientem opartą na przymierzu terapeutycznym, a więc na zaufaniu oraz kierowaniu się dobrem klienta podczas procesu psychoterapii. Naruszenie tej zasady doprowadzić może do wielu negatywnych skutków dla klienta, takich jak np. wystąpienie Therapist-Patient Sex Syndrome (TPSS) [patrz kazus: Kontakt o charakterze seksualnym z pacjentem]. Powyższa sytuacja pokazuje również konsekwencje jakie napotkać może organizacja zatrudniająca terapeutów nie przestrzegających zasad etycznych. Na mocy doktryny prawnej respondeat superior w wielu przypadkach pracodawca odpowiada za działania swojego pracownika. Koocher i Keith-Spiegel (2008) zwracają uwagę, że w sprawie Doe kontra Samaritan Couseling Center organizacja zatrudniająca terapeutę poniosła finansowe koszty jego nieetycznego zachowania, pomimo że do stosunku seksualnego doszło poza miejscem jego pracy.

Tryjarska (2004) wskazuje na asymetryczność relacji psychoterapeutycznej, która może doprowadzić do konfliktu ról psychoterapeuty. Podczas procesu psychoterapii terapeuta zdobywa szeroką wiedzę na temat klienta, często dowiaduje się o sprawach i przeżyciach, które klient ukrywa nawet przed osobami bliskimi. Tymczasem klient nie dowiaduje się zbyt wiele o terapeucie. Terapeuta, który zapomina o swojej roli zawodowej, może mieć wrażenie pewnego braku wzajemności występującej w bliskich relacjach. Z kolei klient, który posiada znikomą wiedzę na temat terapeuty, ale doświadcza jego troski i zaangażowania w relację, może idealizować terapeutę, mieć wrażenie, że relację z nim warto byłoby kontynuować poza granicami gabinetu, a nawet może zadurzyć się w psychoterapeucie. Koocher i Keith-Spiegel (2008) podkreślają konieczność świadomości psychoterapeuty odnośnie zjawisk przeniesienia i przeciwprzeniesienia, które mogą się pojawić podczas psychoterapii. Dodają również, że terapeuta powinien być szczególnie ostrożny w sytuacji pomagania klientom, którzy rozwijają silne przeciwprzeniesienie – musi mieć odpowiednie kompetencje do prowadzenia takiego rodzaju psychoterapii, w sytuacji gdy ich nie posiadania powinien odesłać klienta do innego psychoterapeuty. Terapeuta powinien być świadomy posiadanych umiejętności oraz własnych ograniczeń, jak również powinien korzystać z superwizji – obiektywna ocena jego zachowania może pomóc mu uniknąć niemoralnego zachowania.

Literatura cytowana:

• Koocher, G.P., Keith-Spiegel, P. (2008). Ethics in psychology and the mental health professions. Oxford: Oxford University Press.

• Polskie Towarzystwo Psychiatryczne (2001). Kodeks Etyczny Psychoterapeuty.

• Polskie Towarzystwo Psychologiczne (2007). Kodeks Zasad Etycznych Psychoterapeuty.

• Tryjarska, B. (2004). Podstawowe zasady etyczne w psychoterapii. W J. Brzeziński i M. Toeplitz-Winiewska (red.), Praktyka psychoogiczna w świetle standardów etycznych. Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica.

Literatura rozszerzająca:

• Coleman, E., Schaefer, S. (1986). Boundaries of sex and intimacy between client and couselor. Journal of Couseling and Development, 64, 341-344.

• Jarusinsky, R.L. (1999). Gender Difference In Perceiving Violence And Its Implication For The Vawa’s Civil Rights Remedy. Fordham Urban Law Journal, 27(3), 965-1000.

• Jones, C. (2005). Czy dopuszczalna jest sytuacja, gdy doradca utrzymuje z byłym klientem stosunki o charakterze przyjacielskim lub seksualnym? W C. Jones, C. Shilito-Clarke, G. Syme, D. Hill, R. Casamore, L. Murdin, Co wolno, a czego nie wolno terapeucie. Zagadnienia etyczne w pytaniach i odpowiedziach. Gdańsk: GWP.

• Pope, K. S. (1988). How clients are harmed by sexual contact with mental health professionals: The syndrome and its prevalence. Journal of Couseling and Development, 67, 222-226.

• Toeplitz-Winiewska, M. (2009). Udzielanie pomocy psychologicznej. W J. Brzeziński, B. Chyrowicz, W. Poznaniak i M. Toeplitz-Winiewska, Etyka zawodu psychologa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

• Tryjarska, B. (2010). Problemy etyczne w psychoterapii. W L. Grzesiuk, H. Suszek (red.), Psychoterapia. Integracja (str. 381-396). Warszawa: Eneteia Wydawnictwo Psychologii i Kultury.