ETYKA W PSYCHOLOGII

ETYKA W PSYCHOLOGII - Kazusy

Psychoterapeutę obowiązuje tajemnica zawodowa, która może zostać uchylona w określonych okolicznościach, m.in. w sytuacji, gdy sąd zwolni terapeutę z obowiązku zachowywania tajemnicy – w Polsce sytuacja taka może mieć miejsce jedynie w procesie karnym (Fiutak, Dąbrowski, 2012). Jeżeli sąd pragnie powołać psychoterapeutę na świadka w procesie cywilnym, powinien on odmówić składania zeznań powołując się na obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej.

Tajemnicą zawodową objęte są wszystkie informacje, które powziął psychoterapeuta podczas wykonywania czynności zawodowych. Aby terapia była skuteczna, a relacja terapeutyczna pełna zaufania, klient musi pewność, że to co powie terapeucie, nie zostanie bez jego zgody ujawnione osobom trzecim (poza wyjątkowymi sytuacjami – np. wspomnianym już zwolnieniu z tajemnicy przez sąd czy w sytuacji, w której klienta zagraża swojemu życiu lub zdrowiu lub osób trzecich). Informacje dotyczące klienta terapeuta może wymieniać jedynie podczas konsultacji z innym specjalistą (jednakże wcześniej klient musi wyrazić na to zgodę) oraz podczas superwizji, przy czym obie te profesjonalne relacje wymagają od terapeuty nieujawniania danych poprzez które klient mógłby zostać zidentyfikowany. Oczywiście bezwzględnie zakazane jest omawianie intymnych spraw klientów w gronie przyjaciół czy rodziny, jak również posługiwanie się historią klienta w celach naukowych czy szkoleniowych (por. np.: Tryjarska, 2004; Tryjarska, 2010; Toeplitz-Winiewska, 2009).

Moline, Williams i Austin (1998) radzą, aby w sytuacji prowadzenia terapii małżeńskiej, posiadać dwie oddzielne teczki zawierające dokumenty dotyczące indywidualnego klienta. W sytuacji w której jeden ze współmałżonków chce uzyskać dostęp do swoich dokumentów, zostają mu udostępnione notatki czy nagrania dotyczące tylko jej / jego. Jednocześnie w momencie gdy nie jest możliwe oddzielenie dokumentów (np. nagrania ze wspólnych sesji, wtedy terapeuta nie ma prawa udostępniać tych materiałów bez zgody drugiego małżonka czy partnera. Przeciwnicy owych restrykcji mogliby argumentować, że małżonek i tak wie co działo się w czasie sesji, tak więc nie otrzymuje dostępu do zupełnie nie znanych mu informacji. Jednak nie jest to słuszny argument: terapeuta może mieć hipotezy czy przemyślenia dotyczące jednego z uczestników terapii par, które dla drugiego uczestnika nie są dostępne, nie przyszły mu do głowy, stąd potrzeba ochrony np. notatek z sesji terapeutycznych. Inną kwestią związaną z poufnością w terapii par i małżeństw, która powoduje powstawanie dylematów etycznych, jest problematyka utrzymywania sekretów w terapii, np. kwestie dotyczące dzieci – na ile małżonkowi chcą o tym rozmawiać, a na ile woleli zachować te sprawy w tajemnicy. Koocher, Keith-Spiegel (2008) zalecają terapeutom ustalenie na początku terapii tzw. politykę prywatności – dzięki temu można uniknąć wielu niezręcznych sytuacji typu wyjawianie sekretu terapeucie przez jednego z małżonków z prośbą o nieinformowanie drugiego małżonka.

Literatura cytowana:

• Koocher, G.P., Keith-Spiegel, P. (2008). Ethics in psychology and the mental health professions. Oxford: Oxford University Press.

• Moline, M.E., Williams, G.T., Austin, K.M. (1998). Documenting Psychotherapy. Essentials for Mental Health Practitioners. Sage Publications [str.59].

• Toeplitz-Winiewska, M. (2009). Udzielanie pomocy psychologicznej [w:] Etyka zawodu psychologa, J. Brzeziński, B. Chyrowicz, W. Poznaniak, M. Toeplitz-Winiewska (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 235 – 263.

• Tryjarska, B. (2004). Podstawowe zasady etyczne w psychoterapii. W J. Brzeziński i M. Toeplitz-Winiewska (red.), Praktyka psychologiczna w świetle standardów etycznych. Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica.

• Tryjarska, B. (2010). Problemy etyczne w psychoterapii. W L. Grzesiuk, H. Suszek (red.), Psychoterapia. Integracja (str. 381-396). Warszawa: Eneteia Wydawnictwo Psychologii i Kultury.