ETYKA W PSYCHOLOGII

ETYKA W PSYCHOLOGII - Kazusy

W literaturze etycznej dotyczącej rozumienia świadomej zgody w zależności od kręgu kulturowego z którego wywodzi się dany lekarz, znaleźć można m.in. artykuły dotyczące odmiennego rozumienia autonomii w kulturze japońskiej (por. np. Acabayashi, Slingsby, 2006; Masaki, Ishimoto, Asai, 2014). Na czym polega ta odmienność? Zwraca się uwagę na fakt, że lekarze japońscy nie mają prawnego obowiązku informowania pacjenta o diagnozie nowotworu. Masaki, Ishimoto i Asai (2014), przywołując przypadek lekarza, który zdecydował się nie informować pacjenta o wykrytym u niego nowotworze, podkreślają, że zdaniem sądu który rozpatrywał tę sprawę, lekarz nie ma obowiązku poinformować pacjenta o diagnozie jeżeli uzna, że diagnoza mogłaby wywrzeć negatywny wpływ na pacjenta. Dodają, że w takiej sytuacji zasada nieszkodzenia Beauchampa i Childressa przeważa nad zasadą poszanowania autonomii pacjenta. Autorzy wskazują różnice kulturowe jako powód takiej decyzji sądu. Po pierwsze, zwracają uwagą na fakt, że w Japonii świadoma zgoda rozumiana jest raczej jako możliwość ujawnienia pacjentowi pełnej diagnozy oraz przedstawienia mu możliwych form leczenia. Japońscy lekarze twierdzą, iż to oni wiedzą najlepiej jakie leczenie powinno zostać przeprowadzone, aby pomóc pacjentowi, w związku z tym pacjent może, ale nie musi poznać prawdy o swojej chorobie. Co więcej, również pacjenci z tego kręgu kulturowego uważają, że lekarze wiedzą co jest dla nich najlepsze i zgodnie z japońską zasadą „niemego porozumienia” czekają na decyzje lekarzy odnośnie wyboru najlepszej metody leczenia. Po drugie, autorzy – powołując się na artykuł LaFleur’a (2006) – podkreślają, że bioetyka krajów Zachodnich powinna być stosowana w społeczeństwie japońskim w sposób wrażliwy kulturowo, czyli z uwzględnieniem różnic kulturowych – zatem dla pacjentów japońskich szacunek dla autorytetów i utrzymanie harmonii wewnątrzgrupowej jest ważniejsze niż kierowanie się własnych zdaniem i samostanowienie o sobie.

W przypadku pani Sato jej córka i zięć podjęli decyzję, że najlepiej będzie nie informować matki o diagnozie, gdyż mogłaby jej ona zaszkodzić – być może starsza pani nie udźwignęłaby emocjonalnie takiej informacji. Kodeks etyczny Japońskiego Towarzystwa Lekarskiego jasno stanowi, że lekarz może ukryć diagnozę przed pacjentem, jeśli uważa, że mogłaby ona wywołać psychologiczny szok u pacjenta i negatywnie wpłynąć na dalsze leczenie. Jednakże jeśli lekarz zdecyduje się na taki krok, ma obowiązek poinformować o diagnozie najbliższą rodzinę pacjenta. Zgodnie z dalszymi wytycznymi kodeksu doktor Watanabe powinien spróbować przekonać córkę pani Sato do powiedzenia jej prawdy o diagnozie, chyba, że uzna to za niewłaściwe (Acabayashi, Slingsby, 2006, s. 10). Koocher i Keith-Spiegel (2016) zwracają uwagę na dylemat doktora Watanabe, który rozumiejąc tok rozumowania bliskich pani Sato, jednocześnie musi podjąć decyzję zgodną z amerykańskim prawem. Zostaje on postawiony w sytuacji wyboru pomiędzy wytycznymi wywodzącymi się z kultury indywidualistycznej a zasadami ważnymi dla kultury kolektywistycznej.

Literatura cytowana:

• Acabayashi, A., Slingsby, B.T. (2006). Informed Consent Revisited: Japan and the U.S., The American Journal of Bioethics, 6:1, 9-14.

• Masaki, S., Ishimoto, H., Asai, A. (2014). Contemporary issues concerning informed consent in Japan based on a review of court decisions and characteristics of Japanese culture. BMC Medical Ethics 2014 15:8.

• LeFleur, W.R. (2006). More information, broader dissent on informed consent. Am J Bioeth 2006, 6:15–16.

• Koocher, G.P., Keith-Spiegel, P. (2016). Ethical challenges in working with human diversity. [w:] Ethics in psychology and the mental health professions (s. 123-144). Oxford University Press.

Literatura rozszerzająca:

• Marsella, A. J. 1993. Counseling and psychotherapy with Japanese Americans: Cross-cultural considerations. American Journal of Orthopsychiatry 63(2): 200–208