ETYKA W PSYCHOLOGII

ETYKA W PSYCHOLOGII - Kazusy

Leczenie wstrząsami elektrycznymi (electroconvulsive therapy – ECT – popularna nazwa brzmi: elektrowstrząsy) to metoda stosowana w przerywaniu epizodów depresyjnych oraz maniakalnych. Pomimo uznanej skuteczności, nie jest jasne na czym polega mechanizm jej działania – powstają różne hipotezy na ten temat, m.in. tłumaczy się, że skuteczność elektrowstrząsów zależy od tego jaki obszar mózgu poddajemy stymulacji oraz jakie jest natężenie prądu przepływającego przez określone drogi nerwowe (Carson, Butcher, Mineka, 2003). Przez mózg pacjentów leczonych tą metodą przepuszcza się krótkie impulsy prądu o wysokim lub niskim natężeniu przez około półtorej sekundy. Skutkiem tego zabiegu jest utrata przytomności oraz nasilone skurcze mięśni. Potrzeba serii zabiegów, zwykle aplikowanych trzy razy w tygodniu, żeby uzyskać efekt terapeutyczny. Po zabiegu pacjent jest zdezorientowany i ma objawy amnezji wstecznej, jednak stan ten najczęściej mija.

Zyss (2010) wśród wad terapii elektrowstrząsowej wymienia m.in. jej nie wybiórcze działanie (oddziałuje również na niezaburzone układy neuroprzekaźnikowe), wymóg przeprowadzania jej w warunkach szpitalnych, a także zły odbiór społeczny. Jednocześnie zauważa, że leczenie wstrząsami elektrycznymi jest cenną metodą, pomimo „swej niemal powszechnie źle kojarzonej nazwie, niekorzystnych wyobrażeń pacjentów oraz określonych objawów ubocznych (…).” (2010, s. 855) Obecnie pacjentom podawane jest znieczulenie oraz środki zwiotczające mięśnie aby zapobiec gwałtownym skurczom mięśni, które w przeszłości powodowały nawet złamania kości. Dodatkowo stan pacjenta jest dokładnie monitorowany w czasie trwania zabiegu. Dzięki zmniejszaniu prawdopodobieństwa skutków ubocznych oraz potwierdzeniu, że zaburzenia pamięci w większości przypadków są stanem przemijającym, terapia ta budzi mniej kontrowersji etycznych niż np. w latach 40. ubiegłego wieku. Niezwykle istotną kwestią jest również uzyskanie przez lekarza świadomej i dobrowolnej pisemnej zgody pacjenta na udział w terapii elektrowstrząsami.

Jednakże pomimo, że obecnie terapia ta budzi mniej kontrowersji etycznych, wciąż istnieją kwestie wątpliwe z moralnego punktu widzenia. Przykładowo: trudno odpowiedzieć na pytanie, czy metodę tę – będącą jednak metoda dość inwazyjną – można stosować, skoro wciąż nie ma pewności co do mechanizmu jej działania. Z kolei badacze zauważają, że najlepszym rozwiązaniem w przypadku badań nad elektrowstrząsami byłoby zastosowanie procedury podwójnie ślepej próby. Wymagałoby to jednak pozbawienia części pacjentów-osób badanych dostępu do środków leczniczych pomimo postępujących skutków choroby.

Literatura cytowana:

• Carson, R.C., Butcher, J.N., Mineka, S. (2003). Psychologia zaburzeń (vol. 2). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne [s. 907 – 908: Studium przypadku: jedno z pierwszych doniesień o leczeniu wstrząsami elektrycznymi].

• Zyss, T. (2010). Nowe techniki stymulacji elektrycznej i magnetycznej w terapii depresji – porównanie z elektrowstrząsami i farmakoterapią. Psychiatria Polska, XLIV (6), s. 853 – 869.