POLSKI  ENGLISH

ETYKA W BIOTECHNOLOGII - Kazusy
Doe przeciwko Bolton - opis

Mary DOE i inni v. Arthur K. BOLTON i inni.
Sygn. 410 U.S. 179, 93 S. Ct. 739.
Wyrok z dnia 22 lutego 1973 r.

OPIS OKOLICZNOŚCI SPRAWY

Ustawa stanu Georgia dozwalała na wykonanie zabiegu przerwania ciąży wyłącznie w razie spełnienia co najmniej jednej z następujących przesłanek (zwanych dalej przesłankami materialnymi): (1) zagrożenia życia lub poważnego zagrożenia zdrowia kobiety przez ciążę; (2) prawdopodobieństwa, że dziecko urodzi się z poważanymi wadami; (3) faktu, że ciąża jest wynikiem gwałtu. O tym, czy w danej sprawie przesłanki wykonania zabiegu były spełnione, decydował lekarz, zgodnie z jego „najlepszym klinicznym osądem” (best clinical judgment). Ponadto, aborcja mogła być wykonana jedynie w szpitalu posiadającym specjalną akredytację, jej wykonanie musiało być uprzednio zatwierdzone przez tzw. szpitalną komisję aborcyjną, a opinia lekarza wskazującego na konieczność wykonania zabiegu musiała być potwierdzona przez dwóch innych lekarzy (przesłanki proceduralne). Zamiarem Mary Doe (oficjalnie podane personalia są fikcyjne) było poddanie się zabiegu aborcji. Kobieta nie była zamożna i pomimo młodego wieku (22 lata) miała już trójkę dzieci, z czego dwoje znajdowało się w domu opieki a jedno zostało skierowane do adopcji. Była również leczona psychiatrycznie. Jej podanie o wykonanie zabiegu przerwania ciąży zostało rozpatrzone negatywnie z uwagi na niespełnienie żadnej z przesłanek materialnych przewidzianych przez ustawę stanu Georgia.

Mary Doe zaskarżyła przepisy stanu Georgia jako niekonstytucyjne. Podniosła, że przepisy te ograniczają jej prawo do prywatności oraz osobistą wolność, a także możność decydowania o posiadaniu dzieci. Do jej powództwa dołączyły się inne osoby, w tym lekarze i pielęgniarki. Sąd Okręgowy stanu Georgia wydał wyrok korzystny dla Mary Doe, ale nie uwzględnił żądań innych współwystępujących z nią osób. Wyrok został więc zaskarżony do Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych.

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU

Sąd Najwyższy w opinii przygotowanej przez sędziego Blackmuna stwierdził, co następuje:
1) Zgodnie z wcześniej wydanym wyrokiem w sprawie Roe v. Wade, kobiecie przysługuje prawo do aborcji, ale nie ma ono charakteru absolutnego.
2) Regulacja, zgodnie z którą zabiegu aborcji można dokonać wyłącznie w szpitalu posiadającym specjalną akredytację, jest niekonstytucyjna. Wymóg akceptacji wykonania zabiegu przez szpitalną komisję jest również niekonstytucyjny, ponieważ w sposób nadmierny ogranicza możliwość realizacji prawa kobiety do aborcji. Ta sama konkluzja dotyczy przesłanki potwierdzenia zasadności decyzji lekarza przez dwóch innych lekarzy. Zdaniem Sądu wystarczający jest wymóg, aby o konieczności przeprowadzenia zabiegu decydował lekarz, który ma go wykonać.

ZDANIA ODRĘBNE

Sędzia Burger wydał opinię zgodną z opinią większości z zaznaczeniem, że wymóg uprzedniego zatwierdzenia wykonania zabiegu przez dwóch dodatkowych lekarzy nie jest jego zdaniem nadmiernym ograniczeniem prawa do aborcji.

Sędzia Douglas również poparł rozstrzygnięcie Sądu, ale poparł je dodatkową argumentacją, dotyczącą treści i zakresu prawa do prywatności.

Sędzia White złożył zdanie odrębne. W jego opinii Sąd Najwyższy przekroczył swoje uprawnienia, tworząc konstytucyjne prawo kobiety do przerwania ciąży, nieobwarowane żadnymi ograniczeniami, jeżeli chodzi o wykonanie zabiegu w pierwszym trymestrze ciąży.

Sędzia Rehnquist również złożył zdanie odrębne, podnosząc argument, że Sąd błędnie dobrał kryteria oceny ustawodawstwa stanowego.

Opis opracował Michał Araszkiewicz