BIOETYKA / WPROWADZENIE

BIOETYKA / WPROWADZENIE - Przeglądy aktów prawnych

Zaniechania i wycofania się z uporczywego leczenia podtrzymującego życie u dzieci

Preambuła

Ochrona godności, dobra, autonomii i praw dziecka nieuleczalnie lub śmiertelnie chorego stanowi istotny problem etyczny współczesnej pediatrii. Stosowanie uporczywego leczenia, podtrzymującego życie w tej grupie chorych, powoduje skutki jatrogenne w postaci cierpienia dzieci, na które składają się: ból, lęk, brak poczucia bezpieczeństwa, brak intymności, izolacja w szpitalu, pozbawienie informacji, udziału w decyzjach i innych praw, w tym prawa do wyboru opieki paliatywnej i godnej śmierci.

Pragniemy zwrócić uwagę współczesnego lekarza na koncepcję praw dziecka dr. Janusza Korczaka, która bez wątpienia stanowi jedno z najważniejszych osiągnięć polskiej pediatrii. Postuluje on cztery zasadnicze prawa dziecka: „(1) prawo dziecka do śmierci, (2) prawo dziecka do dnia dzisiejszego, (3) prawo dziecka, by było tym, czym jest, oraz (4) prawo dziecka do wypowiadania swych myśli, czynnego udziału w naszych o nim rozważaniach i wyrokach”

Wytyczne s. 15

Na podstawie obowiązującego stanu prawnego i w oparciu o przedstawione zasady etyczne, przedstawiamy następujące zasady postępowania:

1. Niepodejmowanie lub zaprzestanie stosowania terapii podtrzymującej życie może mieć miejsce u dzieci nieuleczalnie chorych w następujących sytuacjach klinicznych:

• śmierci mózgu stwierdzonej przez komisję,

• rozpoznania choroby o jednoznacznie złym rokowaniu i nieodwracalnym charakterze, także w badaniu prenatalnym, przy braku możliwości podjęcia skutecznego leczenia – potwierdzonego przez konsylium specjalistów,

• w przypadku, kiedy leczenie to stanowi przyczynę nieuzasadnionego cierpienia dziecka, przy braku szans na uzyskanie poprawy klinicznej – potwierdzonego przez konsylium specjalistów.

2. W każdym przypadku spełniającym kryteria wymienione w punkcie 1, zespół medyczny opiekujący się chorym powinien obowiązkowo omówić zasadność kontynuacji aktualnie prowadzonego leczenia lub jego zmiany.

3. Decyzja o dalszym postępowaniu powinna być jawna dla całego zespołu medycznego, chorego oraz jego rodziców. W przypadku ostatecznego podjęcia decyzji należy jednoznacznie ustalić zasady jej przestrzegania w sytuacji, kiedy doraźne działania podejmuje lekarz dyżurny oddziału, w którym pozostaje pacjent. Podstawą wdrożenia tych zasad powinna być dokumentacja medyczna.

4. Lekarze podejmujący decyzję o niepodejmowaniu lub zaprzestaniu stosowania terapii podtrzymującej życie powinni (oprócz rokowania klinicznego), wziąć pod uwagę:

• godność pacjenta,

• zakres zależności dziecka od aparatury lub stałej dożylnej farmakoterapii

(w tym żywienia parenteralnego),

• zakres zależności dziecka od działań opiekującej się nim na stałe rodziny

oraz personelu medycznego,

• konieczność udziału rodziców i dzieci w procesie podejmowania decyzji

oraz ich opinię w tej sprawie,

• możliwość zapewnienia opieki paliatywnej.

5. W przypadku braku jednomyślności między zespołem medycznym a rodziną pacjenta, należy dążyć do uzgodnienia decyzji.

6. W przypadku braku możliwości uzgodnienia decyzji, należy uzyskać drugą opinię niezależnego zespołu specjalistów.

7. W przypadku ostatecznego podjęcia decyzji przez lekarza prowadzącego, należy jednoznacznie ustalić zasady jej przestrzegania w sytuacji, kiedy chory lub jego rodzina zmienią zdanie i wycofają akceptację zaproponowanego postępowania.

8. W przypadku decyzji o niepodejmowaniu lub zaprzestaniu stosowania terapii podtrzymującej życie, lekarze i rodzice powinni uwzględnić możliwość opieki paliatywnej, która w tej sytuacji stanowi wartościową kontynuację wcześniejszych form leczenia.

9. Zalecamy powoływanie w szpitalach komitetów etyki klinicznej, których zadaniem byłaby pomoc lekarzom, pacjentom i rodzinom w zakresie podejmowania decyzji o niepodejmowaniu lub zaprzestaniu stosowania terapii podtrzymującej życie.