BIOETYKA / ETYKA MEDYCZNA

[II GSK 82/11]

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 grudnia 2011 r. dotyczący finansowania leczenia za granicą przeprowadzonego przed wyrażeniem na nie zgody przez Prezesa NFZ.

Małoletni A.A. poddany został w szpitalu w Londynie poddany dwóm kuracjom lekiem o nazwie Melphalan łączny koszt wyniósł 22.524,51 GBP. Opiekunka A.A. wpłaciła 1.552 GBP z własnych środków, zaś kwotę 15.000 GBP pokryła organizacja pozarządowa. Do uregulowania pozostało 4.288,66 GBP. A.A., reprezentowany przez swoją opiekunkę, wystąpił do Dyrektora Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) o zapłacenie nieuregulowanych kosztów leczenia oraz zwrotu tych opłaconych przez opiekunkę. Wydano jednak decyzję odmowną, od której A.A. odwołał się do Prezesa NFZ. Ten jednak podtrzymał w mocy decyzję organu I instancji, twierdząc, że kuracje zostały przeprowadzone przed wydaniem zgody na ich przeprowadzenie (która została ostatecznie wydana już po zakończeniu terapii). A.A. zaskarżył decyzję Prezesa NFZ do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który jednak oddalił skargę.

Artykuł 68 ust. 1 i 3 Konstytucji RP
Artykuły 25 i art. 26 ustawy o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych

Celowościowa wykładnia art. 25ustawy o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych przeprowadzona w oparciu o art. 68 ust. 1 i 3 Konstytucji umożliwia finansowanie leczenia przeprowadzonego za granicą przed wyrażeniem na nie zgody przez Prezesa NFZ (jeśli spełnia ono wymagane przez prawo przesłanki).

1. Skarżący złożył skargę kasacyjną od wyroku sądu I instancji, zarzucając mu przede wszystkim naruszenie przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych poprzez ich interpretację tylko za pomocą wykładni językowej, podczas gdy należało zastosować wykładnię celowościową z uwzględnieniem art. 68 ust. 1 i 3 Konstytucji RP, które zapewniają każdemu prawo do ochrony zdrowia i nakładają na władze publiczne obowiązek zapewnienia szczególnej opieki dzieciom, która pozwala wyjątki od reguły umożliwiające wsteczne finansowanie leczenia poza granicami kraju bez uzyskania uprzednio zgody Prezesa NFZ.

2. Sąd zwrócił uwagę na to, że prawo do ochrony zdrowia gwarantowane przez Konstytucję nie może powstrzymywać obywateli przed podejmowaniem zgodnych z prawem środków do poprawy ich stanu zdrowia:„Z art. 68 Konstytucji wynika prawo każdego obywatela do ochrony zdrowia. Obywatel może zatem, realizując to prawo, podejmować wszelkie działania prawem dozwolone mające na celu realizację tego prawa konstytucyjnie chronionego. Nieuprawniona jest zatem taka wykładnia aktów prawnych niższego rzędu, która pozbawia obywatela uprawnienia do ubiegania się o pomoc Państwa z tego tylko względu, że sam podjął już zgodne z prawem działania dla ochrony swego zdrowia.”

3. Sąd zauważył również, że stan zdrowia osoby, która złożyła wniosek o zgodę na leczenie do Prezesa NFZ może nie pozwalać jej czekać z rozpoczęciem terapii na wydanie pozytywnej decyzji. Osoba taka może zaryzykować opłacenie terapii z własnych środków, nie będąc pewna czy decyzja organu będzie pozytywna. W takim wypadku nie można jednak odmawiać się prawa do starania się o pomoc finansową Państwa post factum. Powołany przepis Konstytucji stoi jednak na przeszkodzie takiej interpretacji art. 26 ustawy o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, która wyklucza możliwość finansowania świadczeń już udzielonych (w ogóle nieopłaconych lub opłaconych ze środków wnioskodawcy). Skoro każdy ma prawo do ochrony zdrowia, to obywatel, który podjął natychmiastowe i niezbędne działania dla ratowania swego życia i zdrowia nie traci uprawnienia do wystąpienia o zgodę na finansowanie ze środków publicznych leczenia już wykonanego. Jego sytuacja nie powinna być ani lepsza, ani gorsza niż tego, kto z rozpoczęciem leczenia czeka na zgodę Prezesa NFZ. Bywają sytuacje, w których stan zdrowia nie pozwala na oczekiwanie, a wykazanie aktywności dla ratowania swego zdrowia jest prawem obywatela zagwarantowanym Konstytucją. Korzystając z tego prawa obywatel ryzykuje, że środki, które sam wyłożył nie będą pokryte z funduszy publicznych, nie zostaje jednak pozbawiony prawa do ubiegania się o taką pomoc”.

4. W związku z tym NSA uznał, że zgodna z Konstytucją RP wykładnia przepisów ustawy o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych pozwala na retrospektywne finansowanie leczenia za granicą, które zostało podjęte jeszcze przed wyrażeniem zgody na nie przez Prezesa NFZ:„W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego prawidłowo i zgodnie z art. 68 Konstytucji wykładane przepisy krajowe, tj. art. 25 i art. 26 ustawy o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, pozwalają na zgodne z prawem rozwiązanie sytuacji prawnych wyjątkowych i finansowanie ze środków publicznych także świadczeń już wykonanych, jeżeli są spełnione przesłanki takiego finansowania”.

Źródło

Opracował: Maciej Juzaszek