POLSKI  ENGLISH

BIOETYKA / ETYKA MEDYCZNA - Kazusy
Bojkot autobusów w Montgomery - opis

1 grudnia 1955 roku Afroamerykanka Rosa Park odmówiła ustąpienia miejsca białemu mężczyźnie w autobusie miejskim w Montgomery w Alabamie. Park była wtedy 42 letnią szwaczką i członkinią National Association for the Advancement of Colored People (Krajowe Stowarzyszenie na rzecz Postępu Ludzi Kolorowych), organizacji założonej w 1909 roku, której celem było zniesienie segregacji i nierówności rasowych w zakwaterowaniu, edukacji, prawie do głosowania, zatrudnieniu i korzystaniu ze środków transportu. W 1918 roku NAACP przekonała prezydenta Woodrowa Wilsona do potępienia linczów.

Zgodnie z prawem biali zajmowali przednie rzędy siedzeń do tyłu autobusów, natomiast czarni – na odwrót – siadali od tyłu do przodu. Jeśli autobus był pełny, czarni musieli stać. Kiedy jednak do pojazdu wsiadał biały i nie było wolnych miejsc, czarni musieli mu je ustąpić na polecenie kierowcy i tym samym zwalniali cały rząd siedzeń dla białych, ponieważ przedstawiciele dwóch ras nie mogli siedzieć w tym samym rzędzie, poza przypadkami czarnej mamki bądź opiekunki z białym dzieckiem lub pacjentem. Siedzenia były oddzielone i w każdej chwili kierowca autobusu jako egzekutor miejskiego prawa (zgodnie z paragrafem 11. rozdział 6. prawa miejskiego kierowca w tej kwestii był niejako policjantem) mógł ten podział zmienić. Czarny nie miał prawa siąść w części dla białych nawet jeśli były w niej wolne miejsca. Mogło zdarzyć się jednak tak, że biali zajmowali wszystkie miejsca siedzące. Miejskie zarządzenie dawało prawo kierowcy do wyznaczania miejsc, ale nie mówiło o tym, że może on polecić konkretnej osobie ustąpienie miejsca komuś innemu. Jednak zwyczaj był taki, że kierowca prosił czarnych o zwolnienie miejsca białym. Przy braku zgody mógł odmówić dalszego przewozu i wezwać policję.

Park została aresztowana. 5 grudnia na rozprawie uznano ją winną złamania prawa i ukarano ją mandatem w wysokości 10 dolarów i 4 dolarami kosztów sądowych. Kiedy wieść o jej aresztowaniu rozeszła się po mieście, jeszcze tego samego dnia Kobieca Rada Polityczna będąca częścią Afroamerykańskiego Ruchu na Rzecz Praw Obywatelskich wezwała do bojkotu transportu publicznego w mieście. Pomiędzy dniem aresztowania a skazaniem Park, E.D. Nixon, przewodniczący lokalnego oddziału NAACP, zorganizował spotkanie duchownych w kościele Martina Luthera Kinga. Powołano wtedy do życia Stowarzyszenie na rzecz Polepszenia Montgomery (Montgomery Improvement Association), które miało prowadzić bojkot, a na jego czele stanął King. Informacja o bojkocie szybko dotarła do znacznej części ludności czarnych i już w pierwszych dniach transport miejski zaczął odczuwać ekonomiczne skutki prowadzonej akcji. Ludzie poruszali się pieszo, rowerami, jeździli wspólnie samochodami. Czarni taksówkarze wprowadzili ryczałtową taryfę zbliżoną do ceny przejazdu autobusem.

Na reakcję władz i białej części ludności nie trzeba było długo czekać. Wprowadzono zakaz pobierania niższych opłat za taksówki niż 45 centów. Członkowie Rady Białych Obywateli, organizacji sprzeciwiającej się rasowej integracji, niejednokrotnie uciekali się do przemocy w stosunku do protestujących. Celem ataków stały się kościoły czarnej ludności, a także domy Kinga i Nixona. King został także aresztowany pod fałszywym zarzutem zbyt szybkiego prowadzenia samochodu.

Sprawa segregacji w transporcie publicznym trafiła do sądu federalnego. W czerwcu 1956 roku sąd uznał przepisy stanu Alabama za niekonstytucyjne. Miasto złożyło apelację i 13 listopada 1956 roku Sąd Najwyższy podtrzymał decyzję sądu niższej instancji. Bojkot został oficjalnie zakończony 20 grudnia 1956 roku.

Opracował Tomasz Kuninski

Źródła:
• Encyclopedia Britannica
• Wikipedia
• Biografia R. Parks
(http://www.biography.com/articles/Rosa-Parks-9433715)