POLSKI  ENGLISH

BIOETYKA / ETYKA MEDYCZNA - Kazusy
Amerykańskie bombardowania Kambodży – 1965-1973 - opis

W 1953 roku Kambodża odzyskała niepodległość po okresie francuskiej dominacji w tamtym regionie świata. W kraju panował wtedy książę Norodom Sihanouk. W 1955 roku przekazał władzę swojemu ojcu. Jednym z jego kluczowych zadań jako ministra spraw zagranicznych stało się układanie się z komunistami z Wietnamu, którzy zaczęli znaczenie zwiększać swoje wpływy. Sama elita intelektualna Kambodży, wykształcona we francuskich uniwersytetach, a pośród nich Saloth Sar, czyli późniejszy Pol Pot, także miała często skrajnie komunistyczne poglądy. Wzorem dla niej były Chiny.

Sihanouk, już jako szef państwa od 1960 roku starał się prowadzić neutralną politykę zagraniczną. W latach sześćdziesiątych został zmuszony do zerwania stosunków dyplomatycznych z USA, ponieważ obawiał się reakcji ze strony sił z Północnego Wietnamu. Był także pod presją komunistycznych Chin i Komunistycznej Partii Kambodży. Z jednej strony uważał, że Południowy Wietnam może zagrozić niepodległości Kambodży, z drugiej strony obawiał się zwycięstwa komunistów w wojnie wietnamskiej. Już wtedy terytorium przy granicy Kambodży z Wietnamem było wykorzystywane przez wietnamskie siły. Miały one tam swoje bazy, przez terytorium Kambodży szedł także szlak zaopatrzenia. To poddało w wątpliwość neutralność działań Sihanouka. W 1965 roku w konflikt w Wietnamie wojskowo zaangażowały się Stany Zjednoczone. Sytuacja zmusiła Sihanouka do wznowienia kontaktów dyplomatycznych z USA. W 1969 roku powstał rząd, na którego czele stanął proamerykański generał Lon Nol. Rozpoczęła się amerykańska operacja Menu, czyli prowadzone na olbrzymią skalę bombardowania Kambodży. (Najnowsze badania wskazują, że same bombardowania zaczęły się jeszcze w roku 1965 za prezydentury L. Johnsona.) Administracja prezydenta Nixona pragnęła zachować operację w całkowitej tajemnicy. Zaatakowano bowiem neutralne państwo. Podczas podróży księcia w 1970 roku, kiedy miał zamiar w ZSRR, Chinach i Północnym Wietnamie apelować o wycofanie się Vietcongu z terenów Kambodży, doszło do zamachu stanu, inspirowanego przez USA, a władzę w Kambodży przejął Lon Nol. Sihanouk był wtedy w Pekinie. Tam zawiązał Zjednoczony Front Narodowy Kambodży (FUNK). W jego skład weszli także Czerwoni Khmerzy, a więc najbardziej skrajni kambodżańscy komuniści, z którymi wcześniej Sihanouk prowadził walki. Generał Lon Nol postanowił rozpocząć walkę z siłami Vietcongu. Zmianę władzy poparto w ośrodkach miejskich. Chłopi byli przeciwni. Doszło nawet do powstania, które zostało stłumione.

W kwietniu 1970 roku doszło w Kambodży do amerykańsko-południowowietnamskiej interwencji na prośbę Lon Nola. Zdawał on sobie sprawę, że sam nie poradzi sobie z większymi siłami Północnego Wietnamu. Amerykańsko-wietnamskie siły odnalazły ogromne zapasy amunicji i innych środków wykorzystywanych przez reżim północnowietnamski. Jednak walki, a także ciągłe bombardowania, prowadzone tym razem w ramach operacji Freedom Deal doprowadziły do tego, że coraz więcej ludności, która uciekła ze zniszczonych terenów, wspierało rosnących w siłę Czerwonych Khmerów. Amerykańska administracja prowadziła je na znacznie większą skalę, niż określono w początkowych ustaleniach. Nagminnie fałszowano raporty z bombardowań. Ginęło coraz więcej cywilów, setki tysięcy ludzi musiało porzucić swoje domy lub to, co z nich zostało w wyniku nalotów dywanowych. W 1973 roku Czerwoni Khmerzy dysponowali już siłą ponad 200 tysięcy ludzi. W 1975 roku przejęli władzę w Kambodży.


Opracował Tomasz Kuniński